کد مطلب:276446 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:124
در بیان اینکه وجود آن حضرت نور است
در این جا درباره دو مطلب سخن می گویم:
مطلب اوّل: این كه امام علیه السلام نور است.
مطلب دوم: این كه وجود امام عصر - عجّل اللَّه فرجه الشریف - به طور خصوص - نور است.
مطلب اوّل: چون دانسته شد كه نور چیزی است كه خودش ظاهر باشد و غیر خود را ظاهر كند، و تردیدی نیست كه امام علیه السلام به حسب كمالات و دلالاتی كه دارد آشكارترین وظاهرترین مخلوقات است. لذا حضرت ابوجعفر باقرعلیه السلام به محمد بن مسلم - در حدیثی كه در بخش اوّل كتاب آوردیم - چنین فرمود:... هر كس از این امت صبح كند در حالی كه امام منصوب از سوی خداوند - عزّوجلّ - ظاهر عادل نداشته باشد، گمراه سرگردان خواهد شد....
بنابراین ظهور امام علیه السلام به موجب كمالات و دلالات او است.
[ صفحه 351]
البته شخص امام گاهی ممكن است از گروهی غایب شود و ممكن است برای آن ها ظاهر گردد، ولی او در عین حال كه غایب است در منتهای ظهور و آشكاری است، همان طور كه امام صادق علیه السلام به مفضّل بن عمر فرمود - هنگامی كه از آن حضرت شنید كه شبهه ها زیاد می شود، و پرچم های مشتبه در زمان غیبت افراشته می گردد گریه كرد - آن حضرت به او فرمود: این آفتاب را می بینی؟ عرض كرد: آری. فرمود: واللَّه! امر ما از این آفتاب روشن تر است.
تمام این خبر ان شاء اللَّه تعالی در بخش هشتم، در فضیلت گریستن در زمان غیبت حضرت حجّت به خاطر غیبت آن حضرت - صلوات اللَّه علیه - خواهد آمد.
و در كتاب كمال الدین از امیر المؤمنین علیه السلام مروی است كه بر منبر در مسجد كوفه چنین فرمود: بار الها! برای زمین تو، به ناچار حجّتی از تو بر خلقت هست كه آن ها را به سوی دین خودت راهنمایی كند، و علمت را به آن ها بیاموزد تا دلائلت باطل نشود و پیروان آنان - پس از آن كه آن ها را به وسیله او هدایت فرمودی - گمراه نگردند، آن حجّت تو یا آشكار است كه اطاعت نمی شود، یا مخفی است كه در انتظارش به سر می برند، اگر شخص او هنگامی كه مردم هدایت شده [یا در زمان صلح و آرامش] باشند از نظر آنان غایب شود علم او از آن ها مخفی نخواهد ماند، و آداب او در دل های مؤمنین ثابت و نقش بسته است و ایشان به آن عمل می كنند. [1] .
و امّا ظهور ممكنات به وجود امام علیه السلام، مطالبی كه در همین بخش و نیز در بخش سوم ذكر كردیم، بر آن دلالت دارد، این جا تكرار نمی كنیم. از این ها گذشته، كشف علوم جز به وجود امامان علیهم السلام نبوده، چنان كه در حرف «ك» مطالبی در این زمینه گفتیم، روایات صریحی نیز در این باره هست كه بعضی از آن ها را می آوریم:
1 - شیخ كلینی رحمه الله در اصول كافی از ابوخالد كابلی روایت كرده كه گفت: از حضرت ابوجعفر باقرعلیه السلام درباره آیه شریفه: «فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَالنُّورِ الَّذِی أَنْزَلْنا»؛ [2] پس به خداوند و پیامبرش و نوری كه ما نازل كردیم ایمان آورید.
[ صفحه 352]
پرسیدم، فرمود: ای ابوخالد، نور به خدا قسم نور امامان از آل محمدعلیهم السلام است تا روز قیامت، آنان - به خدا سوگند! - نوری هستند كه نزول یافته، به خدا قسم كه نور خدا در آسمان ها و زمین آن ها هستند.
2 - همچنین از حضرت ابی عبد اللَّه صادق علیه السلام آورده كه راجع به فرموده خداوند متعال «وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِی أُنْزِلَ مَعَهُ أُولئِكَ هُمُ المُفْلِحُونَ»؛ [3] و از نوری كه با او نزول یافت، پیروی كردند، آنان رستگارند. فرمود: نور در این جا امیر المؤمنین و امامان علیهم السلام هستند. [4] .
3 - و نیز از حضرت ابوجعفر باقرعلیه السلام روایت كرده كه درباره آیه: «وَیَجْعَلْ لَكُمْ نُوراً تَمْشُونَ بِهِ»؛ [5] و برای شما نوری قرار دهد كه با آن در میان مردم زندگی كنید. فرمود: یعنی امامی كه به او اقتدا نمایید.... [6] .
4 - و از حضرت امام جعفر صادق علیه السلام نقل كرده كه درباره آیه شریفه: «وَمَنْ لَمْ یَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ نُوراً»؛ [7] و هر آن كه خداوند نوری برایش قرار ندهد. فرمود: یعنی امامی از فرزندان فاطمه. [8] و احادیث دیگری كه در جای خود مراجعه شود.
مطلب دوم: در بیان این كه وجود حضرت بقیة اللَّه - ارواحنا فداه - به طور خصوص نور است.
دلیل: بر این مطلب - اضافه بر آنچه در فصل چهارم خواهد آمد - چند روایت است از جمله:
1 - در بعضی از زیارت های جامعه در وصف آن حضرت چنین آمده: نور انوار آن كه به همین زودی زمین به وسیله او تابناك می شود....
[ صفحه 353]
2 - در زیارت دیگر می خوانیم: و نور او (خدا) در آسمان و زمین. [9] .
3 - و در زیارت روز جمعه آن حضرت آمده: سلام بر تو ای نور خداوند كه هدایت جویان به وسیله او هدایت می شوند. [10] .
4 - و در دعای شب نیمه شعبان در وصف حضرت صاحب الزمان علیه السلام چنین می خوانیم: «نُورُكَ المُتَأَلَّقُ وَضِیآؤُكَ المُشْرِقُ...».
متألّق: یا به معنی «درخشندگی» است كه با ظهور نور واشراق وجود شریفش به طور مخصوصی می تابد. و یا به معنی: «زینت كرده» است. چون با زیور مخصوص و الطاف خاصی آراسته است. و یا به معنی: «آماده شده برای مخاصمه» است، چون آن حضرت خون بهای نیكان و اخیار را طلب می كند - چنان كه در اخبار و احادیث بسیار آمده است -.
5 - روایتی است كه سید ابن طاووس در فلاح السائل و مجلسی در بحار آورده اند كه عبّاد بن محمد مدائنی گفت: بر حضرت ابی عبد اللَّه صادق علیه السلام در مدینه وارد شدم هنگامی كه از نماز ظهر فراغت یافته، دست هایش را به سوی آسمان برداشته بود و می گفت: «أَیْ سامِعَ كُلِّ صَوْتٍ...» تا آخر دعایی كه ان شاء اللَّه تعالی در بخش هفتم كتاب خواهیم آورد.
راوی گوید: عرض كردم: فدایت گردم آیا برای خودت دعا نكردی؟ فرمود: برای نور آل محمد و سابق آن ها و انتقام گیرنده به امر خداوند از دشمنانشان دعا كردم. عرضه داشتم: خروج او كی خواهد بود، خدا مرا فدای شما گرداند؟ فرمود هر وقت آن كه خلق و امر از آن او است، بخواهد. گفتم: پیش از خروج نشانه ای هست؟ فرمود: آری، نشانه های مختلفی هست. عرض كردم: مثل چه؟ فرمود: خروج دابّه ای از مشرق و پرچمی از مغرب و فتنه ای كه اهل زوراء (بغداد یا تهران) را بپوشاند، و خروج یكی از فرزندان عمویم زید در یمن، و یغما بردن پرده خانه كعبه و آنچه خدا بخواهد می كند. [11] .
6 - در تفسیر البرهان و غیر آن از جابر بن عبد اللَّه انصاری روایت شده كه فرمود:
[ صفحه 354]
داخل مسجد كوفه شدم دیدم امیر المؤمنین - صلوات اللَّه وسلامه علیه - با انگشت چیزی می نویسد و تبسّم می كند. عرض كردم: یا امیر المؤمنین چه موجب خنده شما شده؟ فرمود: درشگفتم از كسی كه این آیه را می خواند ولی به معنی آن به طوری كه شایسته است معرفت ندارد. عرض كردم: كدام آیه یا امیر المؤمنین؟ فرمود: «اَللَّهُ نُورُ السَّمواتِ وَالأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكوةٍ - مشكوة محمدصلی الله علیه وآله است - فِیها مِصْباحٌ - مصباح من هستم (امیر المؤمنین) - فِی زُجاجَةٍ - حسن و حسین می باشند - كَأَنَّهُ كَوْكَبٌ دُرِّیٌّ - علی بن الحسین است - یُوقَدُ مِنْ شَجَرةٍ مُبارَكَةٍ - محمد بن علی است - زَیْتُونَةٍ - جعفر بن محمد است - لا شَرْقِیَّةٍ - موسی بن جعفر است - وَلا غَرْبِیَّةٍ - علی بن موسی است - یَكادُ زَیْتُها یُضِی ءُ - محمد بن علی است - وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نارٌ - علی بن محمد است - نُورٌ عَلی نُورٍ - حسن بن علی است - یَهْدِی اللَّه لِنُورِهِ مَنْ یَشآءُ - قائم مهدی است - وَیَضْرِبُ اللَّهُ الأَمْثالَ لِلنَّاسِ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَیْ ءٍ عَلِیمٌ». [12] .
نكته جالب این كه: همانگونه كه وجود آن حضرت نور است و او از نور است و به نور هدایت می كند و پیروانش در نور هستند، تاریخ ولادتش هم نور است - چنان كه قبلاً گفتیم، تاریخ ولادتش نیمه شعبان المعظم سال دویست و پنجاه و شش بوده و این تاریخ با كلمه «نور» از نظر عدد حروف به حساب ابجد مطابق است. [13] خداوند ما را از یاران و شیعیانش قرار دهد.
مطلب اوّل: این كه امام علیه السلام نور است.
مطلب دوم: این كه وجود امام عصر - عجّل اللَّه فرجه الشریف - به طور خصوص - نور است.
مطلب اوّل: چون دانسته شد كه نور چیزی است كه خودش ظاهر باشد و غیر خود را ظاهر كند، و تردیدی نیست كه امام علیه السلام به حسب كمالات و دلالاتی كه دارد آشكارترین وظاهرترین مخلوقات است. لذا حضرت ابوجعفر باقرعلیه السلام به محمد بن مسلم - در حدیثی كه در بخش اوّل كتاب آوردیم - چنین فرمود:... هر كس از این امت صبح كند در حالی كه امام منصوب از سوی خداوند - عزّوجلّ - ظاهر عادل نداشته باشد، گمراه سرگردان خواهد شد....
بنابراین ظهور امام علیه السلام به موجب كمالات و دلالات او است.
[ صفحه 351]
البته شخص امام گاهی ممكن است از گروهی غایب شود و ممكن است برای آن ها ظاهر گردد، ولی او در عین حال كه غایب است در منتهای ظهور و آشكاری است، همان طور كه امام صادق علیه السلام به مفضّل بن عمر فرمود - هنگامی كه از آن حضرت شنید كه شبهه ها زیاد می شود، و پرچم های مشتبه در زمان غیبت افراشته می گردد گریه كرد - آن حضرت به او فرمود: این آفتاب را می بینی؟ عرض كرد: آری. فرمود: واللَّه! امر ما از این آفتاب روشن تر است.
تمام این خبر ان شاء اللَّه تعالی در بخش هشتم، در فضیلت گریستن در زمان غیبت حضرت حجّت به خاطر غیبت آن حضرت - صلوات اللَّه علیه - خواهد آمد.
و در كتاب كمال الدین از امیر المؤمنین علیه السلام مروی است كه بر منبر در مسجد كوفه چنین فرمود: بار الها! برای زمین تو، به ناچار حجّتی از تو بر خلقت هست كه آن ها را به سوی دین خودت راهنمایی كند، و علمت را به آن ها بیاموزد تا دلائلت باطل نشود و پیروان آنان - پس از آن كه آن ها را به وسیله او هدایت فرمودی - گمراه نگردند، آن حجّت تو یا آشكار است كه اطاعت نمی شود، یا مخفی است كه در انتظارش به سر می برند، اگر شخص او هنگامی كه مردم هدایت شده [یا در زمان صلح و آرامش] باشند از نظر آنان غایب شود علم او از آن ها مخفی نخواهد ماند، و آداب او در دل های مؤمنین ثابت و نقش بسته است و ایشان به آن عمل می كنند. [1] .
و امّا ظهور ممكنات به وجود امام علیه السلام، مطالبی كه در همین بخش و نیز در بخش سوم ذكر كردیم، بر آن دلالت دارد، این جا تكرار نمی كنیم. از این ها گذشته، كشف علوم جز به وجود امامان علیهم السلام نبوده، چنان كه در حرف «ك» مطالبی در این زمینه گفتیم، روایات صریحی نیز در این باره هست كه بعضی از آن ها را می آوریم:
1 - شیخ كلینی رحمه الله در اصول كافی از ابوخالد كابلی روایت كرده كه گفت: از حضرت ابوجعفر باقرعلیه السلام درباره آیه شریفه: «فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَالنُّورِ الَّذِی أَنْزَلْنا»؛ [2] پس به خداوند و پیامبرش و نوری كه ما نازل كردیم ایمان آورید.
[ صفحه 352]
پرسیدم، فرمود: ای ابوخالد، نور به خدا قسم نور امامان از آل محمدعلیهم السلام است تا روز قیامت، آنان - به خدا سوگند! - نوری هستند كه نزول یافته، به خدا قسم كه نور خدا در آسمان ها و زمین آن ها هستند.
2 - همچنین از حضرت ابی عبد اللَّه صادق علیه السلام آورده كه راجع به فرموده خداوند متعال «وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِی أُنْزِلَ مَعَهُ أُولئِكَ هُمُ المُفْلِحُونَ»؛ [3] و از نوری كه با او نزول یافت، پیروی كردند، آنان رستگارند. فرمود: نور در این جا امیر المؤمنین و امامان علیهم السلام هستند. [4] .
3 - و نیز از حضرت ابوجعفر باقرعلیه السلام روایت كرده كه درباره آیه: «وَیَجْعَلْ لَكُمْ نُوراً تَمْشُونَ بِهِ»؛ [5] و برای شما نوری قرار دهد كه با آن در میان مردم زندگی كنید. فرمود: یعنی امامی كه به او اقتدا نمایید.... [6] .
4 - و از حضرت امام جعفر صادق علیه السلام نقل كرده كه درباره آیه شریفه: «وَمَنْ لَمْ یَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ نُوراً»؛ [7] و هر آن كه خداوند نوری برایش قرار ندهد. فرمود: یعنی امامی از فرزندان فاطمه. [8] و احادیث دیگری كه در جای خود مراجعه شود.
مطلب دوم: در بیان این كه وجود حضرت بقیة اللَّه - ارواحنا فداه - به طور خصوص نور است.
دلیل: بر این مطلب - اضافه بر آنچه در فصل چهارم خواهد آمد - چند روایت است از جمله:
1 - در بعضی از زیارت های جامعه در وصف آن حضرت چنین آمده: نور انوار آن كه به همین زودی زمین به وسیله او تابناك می شود....
[ صفحه 353]
2 - در زیارت دیگر می خوانیم: و نور او (خدا) در آسمان و زمین. [9] .
3 - و در زیارت روز جمعه آن حضرت آمده: سلام بر تو ای نور خداوند كه هدایت جویان به وسیله او هدایت می شوند. [10] .
4 - و در دعای شب نیمه شعبان در وصف حضرت صاحب الزمان علیه السلام چنین می خوانیم: «نُورُكَ المُتَأَلَّقُ وَضِیآؤُكَ المُشْرِقُ...».
متألّق: یا به معنی «درخشندگی» است كه با ظهور نور واشراق وجود شریفش به طور مخصوصی می تابد. و یا به معنی: «زینت كرده» است. چون با زیور مخصوص و الطاف خاصی آراسته است. و یا به معنی: «آماده شده برای مخاصمه» است، چون آن حضرت خون بهای نیكان و اخیار را طلب می كند - چنان كه در اخبار و احادیث بسیار آمده است -.
5 - روایتی است كه سید ابن طاووس در فلاح السائل و مجلسی در بحار آورده اند كه عبّاد بن محمد مدائنی گفت: بر حضرت ابی عبد اللَّه صادق علیه السلام در مدینه وارد شدم هنگامی كه از نماز ظهر فراغت یافته، دست هایش را به سوی آسمان برداشته بود و می گفت: «أَیْ سامِعَ كُلِّ صَوْتٍ...» تا آخر دعایی كه ان شاء اللَّه تعالی در بخش هفتم كتاب خواهیم آورد.
راوی گوید: عرض كردم: فدایت گردم آیا برای خودت دعا نكردی؟ فرمود: برای نور آل محمد و سابق آن ها و انتقام گیرنده به امر خداوند از دشمنانشان دعا كردم. عرضه داشتم: خروج او كی خواهد بود، خدا مرا فدای شما گرداند؟ فرمود هر وقت آن كه خلق و امر از آن او است، بخواهد. گفتم: پیش از خروج نشانه ای هست؟ فرمود: آری، نشانه های مختلفی هست. عرض كردم: مثل چه؟ فرمود: خروج دابّه ای از مشرق و پرچمی از مغرب و فتنه ای كه اهل زوراء (بغداد یا تهران) را بپوشاند، و خروج یكی از فرزندان عمویم زید در یمن، و یغما بردن پرده خانه كعبه و آنچه خدا بخواهد می كند. [11] .
6 - در تفسیر البرهان و غیر آن از جابر بن عبد اللَّه انصاری روایت شده كه فرمود:
[ صفحه 354]
داخل مسجد كوفه شدم دیدم امیر المؤمنین - صلوات اللَّه وسلامه علیه - با انگشت چیزی می نویسد و تبسّم می كند. عرض كردم: یا امیر المؤمنین چه موجب خنده شما شده؟ فرمود: درشگفتم از كسی كه این آیه را می خواند ولی به معنی آن به طوری كه شایسته است معرفت ندارد. عرض كردم: كدام آیه یا امیر المؤمنین؟ فرمود: «اَللَّهُ نُورُ السَّمواتِ وَالأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكوةٍ - مشكوة محمدصلی الله علیه وآله است - فِیها مِصْباحٌ - مصباح من هستم (امیر المؤمنین) - فِی زُجاجَةٍ - حسن و حسین می باشند - كَأَنَّهُ كَوْكَبٌ دُرِّیٌّ - علی بن الحسین است - یُوقَدُ مِنْ شَجَرةٍ مُبارَكَةٍ - محمد بن علی است - زَیْتُونَةٍ - جعفر بن محمد است - لا شَرْقِیَّةٍ - موسی بن جعفر است - وَلا غَرْبِیَّةٍ - علی بن موسی است - یَكادُ زَیْتُها یُضِی ءُ - محمد بن علی است - وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نارٌ - علی بن محمد است - نُورٌ عَلی نُورٍ - حسن بن علی است - یَهْدِی اللَّه لِنُورِهِ مَنْ یَشآءُ - قائم مهدی است - وَیَضْرِبُ اللَّهُ الأَمْثالَ لِلنَّاسِ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَیْ ءٍ عَلِیمٌ». [12] .
نكته جالب این كه: همانگونه كه وجود آن حضرت نور است و او از نور است و به نور هدایت می كند و پیروانش در نور هستند، تاریخ ولادتش هم نور است - چنان كه قبلاً گفتیم، تاریخ ولادتش نیمه شعبان المعظم سال دویست و پنجاه و شش بوده و این تاریخ با كلمه «نور» از نظر عدد حروف به حساب ابجد مطابق است. [13] خداوند ما را از یاران و شیعیانش قرار دهد.
[1] كمال الدين: 302:1.
[2] سوره تغابن، آيه 8.
[3] سوره اعراف، آيه 157.
[4] كافي: 195:1.
[5] سوره حديد، آيه 28.
[6] كافي: 195:1.
[7] سوره نور، آيه 35.
[8] كافي: 195:1.
[9] بحار الانوار: 227:102.
[10] بحار الانوار: 215:102.
[11] بحار الانوار: 62:86.
[12] تفسير نور: 136:3؛ ذيل سوره نور، آيه 35.
[13] در حساب ابجد: عدد (ن) پنجاه، و عدد (و) شش، و عدد (ر) دويست مي باشد. (مترجم).